ana dil nedir annenin dili nedir, Atatürk milliyetçiliğinin iki yönü, aynı kelimenin tamlamaya göre sıfat veya isim olması, ırkçılık nedir, isim tamlaması sıfat tamlaması, millet kelimesinin kökeni Arapçadaki anlamları, millet nedir halk nedir, Türk milleti nedir Türk millet nedir, Türk sözcüğünün tarihi, Türkiye Cumhuriyetini kuran halka Türk milleti denir ne demektir
[UYGULAMAG YAZISI] MİLLET-HALKBir okura yanıt olarak, Konuk Yazar 4’ten;
MİLLET - HALK
Biziŋ tegerli okur,
“Türk” sözcükü, en az 2023 - 552 = 1471 yıldan beri var ér. “Äniŋ anlam ne ér?” tiye uzun uzun tüşünmek, yeni icat etilmiş anlamlar yüklemek, äniŋ anlamın egip bükmek, äniŋ anlamın belirsizleştirmek; kereksiz ér.
Biri de çıkıp monca yorum yapsa, ne yanıt verilcek: “Türk” sözcüküyüŋ anlamın çarpıtmak veya belirsizleştirmek, “Türk”ün yok etmek yönüde atılmış bir adım ér.
“Türkiye Cumhuriyeti’ni kuran halka Türk Milleti denir” sözüde; “Türk Milleti” tamlamagıyıŋ tanım yapılmış; “Türk” tanımı veya “Türk Millet” tanımı yapılmamış. Okuyur sän madem, iyi anla, sevgili okur. Kib “sporcu çocuk” ile “sporcu çocuku”, farklı anlamlı tamlamaglar ér.
[Türk] + [Millet] + [isim tamlamagı eki “-i”] = “Türk Milleti”.
“Türk Milleti” isim tamlamagıyıŋ anlam, “Türkiye Cumhuriyetini kuran halka Türk Milleti denir” cümlesiden, zaten açıkça belli ér. Dikkatli oku.
“Türk” konusudakı, Atatürk’üŋ tüm körüşlerin de oku.
Atatürk’ün bazı ideolojik kalıplara sıkıştırmaga çalışmag, boş çaba ér. Atatürk, bagımsız bir ekol ér.
Her insanda, kimi hatalar var olabilir. Ufak tefek hatalar, büyük erdemlerin yok etmez. Kusursuz insan yok.
# Sözlüklerden bak; “halk, uyruk, vatandaş, yurttaş, millet, milel, milliyet, milliyetçilik”.
Tegerli okur; “Türkiye Cumhuriyeti’ni kuran halka Türk Milleti denir” sözü üzeride, en az 60 dakika seniŋ çalışmagın öneryir män.
Irkçılık mı?
“Türk, en üstün ér; en akıllı ér; diğer insanların köle yapmalı” mı timiş méz?
“Türk, en alçak ér; idraksiz ér; diğer insanlara köle olmalı” mı timiş méz? Ne ırkçılıkı?
“Türk”den gıcık kapan bazı kişilere köre; “ben Türk ér” timek bile, ırkçılık olyur émiş. Hatta bir Türk kişi, “ben Türk émez, ben Honozuhomoto ér” tise bile; bazı kişiler ol kişiden, yine de gıcık kapçak lär, kibi de körünyür.
“Türkler, en kısa zamanda cehaletten kurtulmalı” sözüyün bile, ırkçılık sayanlar da olabilir; “Türkler’e «cahil» tidi sän, Türk düşmanı!” falan filan.
Tuhaf turumlar ér fakat yapılcak neŋ neme yok.
Kib bir Türk ile bir Kürt, arkadaş olabilir. Ortak iş yapabilir lär. İkide bir, “Türk män, Türk män” veya “Kürt män, Kürt män” tiyip turmak da olara kerekmez. Zaten ikisi de öteki ne ér, munun bilmekte ér. Kendileriŋ asılların, kendileriŋ inkâr etmege de kerek yok ér.
2 Kürt ile 1 Türk, oturmuş sohbet etyir lär, tiyelim. Üçü de Türkçe sohbet etyir lär. Fakat bir süre sonra, 2 Kürt, kendileriŋ arada Kürtçe konuşmaga başlayır lär. Mun Türk, monca tiyir; “Arkadaşlar. Türkçe’den başka tıl bilmeyir män. Türkçe konuşuŋ da ben de anlayaym.” Şimdi bu Türk, ırkçılık mı yaptı?
3 Kürt, oturmuş, kendileriŋ arada Kürtçe konuşyur lär, tiyelim. Mundan bene ne, kime ne?
1 Türk’ten 40 tıl ögrenmeg bekleyilemez. Yani hem Kürtçe, hem Çerkezce, hem Zazaca, … ögrenmek; 1 Türk’den bekleyilemez. Zaten Türkiye’de hemen hemen herkes, az-çok Türkçe bilyir. Türkiye’de Türkçe’yiŋ (Türkler’iŋ öz tıl olmag yanıda) ortak kullanılan tıl da olmagda, ne sakınca olabilir? Mun, aynı zamanda, Türkler için de Kürtler için de Zazalar için de Çerkezler için de … kolaylık ér. Kib 1 Çerkez’den de 40 tıl ögrenmeg bekleyilemez.
Bazı sıg tüşüncelerin ve tutumların aşmak kerek.
· 40 sayısıyın, çokluk belirtmek için kullandı män; Türkiye’de konuşulan etnik tıllarıŋ sayıyın, tam bilmeyir män.
Tılbilimsel açıdan, “Türk Millet” ve “Türk Milleti” tamlamaglarıyıŋ anlamların, anlamagın teneyelim.
Psikolojik, Sosyolojik, Biyolojik, Antropolojik, Politik, vs açıdan tügül; sadece tılbilimsel açıdan teneyelim. “Türkiye Cumhuriyeti’ni kuran halka Türk Milleti denir” sözüyün her nasıl anlayır séz ése; bu sözüŋ anlamın çarpıtmak kibi bir amaçım da yok.
Önce kib “puro tütün” ve “puro tütünü” tamlamaglarıya bakalım.
Önce “puro tütün” tamlamagıya bakalım. “puro” kelimesi, “tütün” kelimesiye, “sıfat” körevide ér; “tütün” kelimesiyiŋ anlamın sınırlayır veya äniŋ anlamın özelleştiryir. Bu turumda “puro tütün”; “puro olarak sarılmış tütün, puro biçimiye ketirilmiş tütün, puro biçimide olan tütün” anlamıya kelyir.
Şimdi de “puro tütünü” tamlamagıya bakalım. “puro” + “tütün” + isim tamlamagı eki “-ü” yapısıda ér. “puro” kelimesi, “tütün” kelimesiye, “sıfat” körevide tügül ér. “puro” + “tütün” + “-ü” yapısı; yeni bir kavram belirtyir; “puro tütünü” yani “bir tütün türü, puro yapmak için üretilen-kullanılan tütün” anlamıya kelyir.
Daha belirgin kib olarak, “peygamber tevesi” tamlamagıya bakalım. “peygamber + teve + “-(s)i” yapısıda ér. “peygamber tevesi” tiyilen böcek; “peygamber de émez, teve de émez. “peygamber tevesi” kavramı; “peygamber” kavramıdan da “teve” kavramıdan da farklı kavram ér.
Kib “Rus ordusu” tamlamagıdan ne anlayır sän? 2022’de Ukrayna’ya kiren “Rus ordusu”dakı her asker; “Rus” mu, “Rus asker” mi, “Rus askeri” mi?
Öyle ése, tılbilimsel açıdan, “Türk Millet” ve “Türk Milleti” tamlamaglarıyıŋ anlamların, anlamagın teneyelim.
(Psikolojik, Sosyolojik, Biyolojik, Antropolojik, Politik, vs açıdan tügül; sadece tılbilimsel açıdan teneyelim.)
“Türk Millet” : Türk kişilerden oluşan millet.
“Türk Milleti” : “Türk kişiler” + “Türklerceg dost kabul etilmiş Türk tügül kişiler”den oluşan millet.
Yanlış mı?
ALINTI:
ANALİZ - YORUM [Konuk Yazar 4]:
Atatürk’e Göre Türk Ulusu
[...] Nitekim bu düşüncelerini daha kısa ve açık bir biçimde belirtir: “Türkiye Cumhuriyetini kuran Türkiye halkına Türk milleti denir...” Türk ulusu çeşitli köklerden gelenlerin aynı potada erimesiyle oluşmuştur.
Türk ulusunun son ögelerinden sayılan “tarih ve ahlâk akrabalığı” Türkiye dışında kalmış pek çok Türkü kucakladığı gibi, ayrıca, Türk yurdunda yaşayan insanları birbirine kaynaştırmaktadır. [...]
ANADOLU ÜNİVERSİTESİ YAYINLARI, NO: 998-1032, ATATÜRK İLKELERİ VE İNKILÂP TARİHİ I-II, Ünite 25.
“Türkiye Cumhuriyetini kuran Türkiye halkına Türk milleti denir.” →
“Türkiye Cumhuriyetini kuran Türkiye halkı = Türk milleti” →
Türk milleti = Türkiyeli Türkler + Türkiyeli Kürtler + Türkiyeli Araplar + Türkiyeli Çerkezler + ···
O halde, alıntıdakı “Türk milleti” tamlamagı, “Türkiye halkı”yın kapsayır. Fakat “Türkiye halkıdan émez Türkler”in kapsamayır. Fakat alıntıya köre, “Türkiye halkıdan émez Türkler” de var.
Mun turumda, “Türkiye halkıdan émez Türkler”in de kapsayan tamlamag, “Türk millet” olur.
O halde, Atatürk’te, iki yönlü milliyetçilik anlayışıdan (kavramıdan) söz etilebilir, kibi körünyür:
• “Türkiye halkı = Türk milleti” milliyetçiliki,
• “Tüm Türkler = Türk millet” milliyetçiliki.
# Atatürk, aynı zamanda hümanist ér, kibi de körünyür. Yani insancıl, insan seven, ırk ayırımcılıkı yapmayan biri ér, kibi de körünyür. [“Halkçılık” ilkesiyin de araştır.]
# “Türk milleti” kavramı yanıda, “Türk millet” kavramı da kullanılmaz ése; “Atatürk milliyetçiliki”yin tutarlı olarak kavramak da kavratmak da biraz zor olur, kibi de körünyür.
EK BİLGİ
• Türkçe “agaç” kelimesi, tamlamaglarda da yer alır; “elma agaç-ı”, “limon agaç-ı” gibi.
Arabca “şecer”: agaç · “şeceret”: bir adet agaç · “eşca^r”: agaçlar · “eşca^ri musmiret”: meyve agaçları.
Türkçe “taş agaç”: agaç şekli verilmiş taş · “taş agaç-ı”: anlamsız bir tamlamag · “taş balta”: taştan yapılmış balta · “taş balta-(s)ı”: taş yontmak için kullanılan balta.
• “millet”, Arabca kökenli kelime ér. İstanbul Agızı’da, “millet” kelimesi, çeşitli tamlamaglarda da yer alır;
“erkek millet” veya “erkek milleti”; “kadın millet” veya “kadın milleti”, kibi.
Ve “Birleşmiş Milletler, Alman milleti, Yunan milleti, Arab milleti, İslâm milleti, İslâm milletleri, Hristiyan millet, Hristiyan milletleri, Budhist millet, Budhizm milletleri” kibi.
Arabca-Türkçe kimi sözlüklerde, “millet” kelimesi: bk. ملل ؛ ملّ
millet 1. Çoğunlukla aynı topraklar üzerinde yaşayan, aralarında dil, tarih, duygu, ülkü, gelenek ve görenek birliği olan insan topluluğu; ulus, budun. 2. Herkes, bir yerde bulunan kimselerin bütünü: “Millet tütün paralarını alınca borcunu öder.” - Necati Cumalı 3. ağızlardan Benzer özellikleri olan topluluk: “Şu kadın milletinin kıskançlığının hiç sonu yok.” - Ahmet Midhat Efendi
- sozluk.gov.tr [Türk Dil Kurumu]
|
ملة |
[millet] |
: |
dini cemaat; din, inanç |
[Serdar Mutçalı; Arapça-Türkçe Sözlük; Dağarcık Yayınları] |
|
ملي |
[milli^] |
: |
din ile alakalı |
[Serdar Mutçalı; Arapça-Türkçe Sözlük; Dağarcık Yayınları] |
|
الملة |
[el-millet] |
: |
Şeriat, din. Diyet, tazminat. |
[Bekir Topaloğlu, Hayreddin Karaman; Arapça-Türkçe Yeni Kamus; Nesil Yayınları] |
|
ملة |
[millet] |
: |
din; yol; millet; toplum; ulus. |
[Mahmud Çanga, “hasenat.net”, sürüm 6.1’deki sözlük] |
Ve “ ملأ ”: topluluk, bir grup insan, cemaat; dinleyiciler; ileri gelenler, ekabir; ahali, halk. [Serdar Mutçalı]
# Belki monca tiyilebilir: “Millet” kelimesi, tek kullanılınca, “insan topluluku” belirtir. “Sıfat tamlamagları”da ve “isim tamlamagları”da; äniŋ öne kelen kelimeye (“tamlayan”a) köre, äniŋ anlam özelleşir.
# “millet” kelimesi, çeşitli (felsefî, siyasî, vs) açılardan da ele alılmış. Farklı yazarlardan, farklı tanımlar var. “Millet” kelimesiyin tanımlamak için yazılmış, biri biriyin tutmaz onlarca sayfa yazı bulmak da mümkün.
# “Osmanlı milleti”, ne anlama kelir? Çeşitli yazarlarcag yapılmış “Türk milleti” tanımları ile karşılaştır.
• Türkçe “bod”: beden, vücut; kişi, fert, insan.
• “bod+gun”: kişi topluluku.
• “bod+un [bod+gun → bod+un]”: olarda ortak özellikler olan kişi topluluku, toplum.
Kib, “aynı lidere tâbi olmak” ortak özelliki; “Türgiş bodun” kibi. Kib, “aynı ana tıl” ortak özelliki; “Türk bodun” kibi. “Bodun” kelimesi, konuya köre, biraz farklı anlamlar belirtebilir; tüm diğer kelimeler ymä.
• “ini[yi]+gün”: (yaşça küçük erkek) kardeş topluluku [“ini”: yaşça küçük erkek kardeş];
• “ini+ler”: (yaşça küçük erkek) kardeşler, çok sayıda (yaşça küçük erkek) kardeş.
• “at+gun”: birlikte yaşayan atlardan oluşan topluluk, adugun;
• “at+lar”: çok sayıda at.
· Türk bodun, Türk bodunu;
· Tabgaç bodun, Tabgaç bodunu;
· Rum (Purum) bodun, Rum bodunu;
· Osmanlı [devleti] bodunu (Osmanlı [devleti] yönetimideki insanlar ve topluluklar);
· Amerika bodunu, Amerikan (Amerikalı) bodun; Amerika bodgunu, Amerika bodgunları;
· Pers bodun, Pers bodunu.
· Amerika bodun (anlamsız);
· Napolyon bodun (anlamsız), Napolyon bodunu (Napolyon yönetimideki insanlar ve topluluklar);
· Osman bodun (anlamsız), Osman bodunu (anlamlı) · Osmanlı [devleti] bodun (anlamsız);
· Osman hanedan (anlamsız), Osman hanedanı (anlamlı), Osmanlı [devleti] hanedanı (anlamlı).
# Kib “Osmanlı devleti hanedanı” yeriye, kısaca “Osmanlı hanedanı” da tiyilyir. Yanya “Selçuklu devleti hanedanı” yeriye “Selçuklu hanedanı” teg.
YORUM - FELSEFE
Devlet kurmak için, insan topluluku kerekir şübhesiz. Fakat her topluluk ile devlet kurulamaz. Kurulabilse bile, uzun ömürlü olmaz ärinç.
Onmilyon kişiden oluşan neŋ topluluk tüşünelim; olarıŋ ana tıl A ér ikimilyon kişi, olarıŋ ana tıl B ér ikimilyon kişi, olarıŋ ana tıl C ér ikimilyon kişi, olarıŋ ana tıl D ér ikimilyon kişi, olarıŋ ana tıl E ér ikimilyon kişi var tiyelim. Munca topluluk ile kurulabilse bile, uzun ömürlü bir devlet kurulamaz.
Mun toplulukuŋ yapı, kib, en az monca olmalı ärinç; olarıŋ ana tıl A ér beşmilyon kişi, olarıŋ ana tıl B ér ikibuçukmilyon kişi, olarıŋ ana tıl C ér birbuçukmilyon kişi, olarıŋ ana tıl D ér yediyüzellibin kişi, olarıŋ ana tıl E ér ikiyüzellibin kişi.
Kendileriŋ ana tıl A ér beşmilyon kişi, “ana kütle”yin oluşturur. Diğer toluluklar, “yardımcı kütle”yin oluşturur lär. Kendileriŋ ana tıl A ér “ana kütle”yiŋ oran, %50’den aşagıya tüştü kän, ol devlet, çözülmege ve çökmege başlar. Yayılmagcı imparatorlukların yok eten en büyük etgenlerden biri de mun olgu édi ärinç.
“İnsan, insan ér; o halde, kavim tiye bir şey yok ér” anlayışı, devletin çökertir. Tabi, “insan olmak” açısıdan, insanlar arasıda fark yok ér. Devlet de vatandaşlar arasıda, ayırım yapmamalı. [“İnsan, insan ér”; anlayışı, togru ér. “Kavim tiye bir şey yok ér” anlayışı, yanlış ér.]
# Falan kavim, filan kavimden; üstün mü émiş, astın mı émiş? Falan kavim, filan kavimden; neden üstün émiş, neden astın émiş? Sivri kafatası mı iyi ér, yuvarlak kafatası mı iyi ér? Hängi kavim timsahdan(!) türemiş, hängi kavim çalılardan(!) türemiş? Falan kavim; tek ırk mı émiş, karışık ırk mı émiş? Falan kavim ile filan kavim, gerçekte aynı kavim mi émiş, başka başka kavimler mi émiş lär? Kara teri mi iyi ér, ak teri mi iyi ér? Kara kıl mı iyi ér, sarı kıl mı iyi ér? Munca yüksek(!) konular, benin aşar ☺.
# Ayırımcılıkın, haksızlıkın, adaletsizlikin; beniŋ savunmag, mümkün émez. Neŋ kavimden kişi, ol kavimden togmagın, kendi seçmez. İrade tışı mun oluştan, ol kişi, herhängi bir şekilde sorumlu tutulabilir mi? Kişi, kendiyiŋ özüŋ irade ile yaptı än kılgılardan sorumlu tutulabilir.
# “Ana tıl”: Atalardan miras kalan tıl ér. Neŋ kişiyiŋ “ana tıl” ile “äniŋ anayıŋ tıl”, farklı da olabilir. “Ana tıl” tamlamagıdakı “ana” kelimesi; “sıfat” turumuda ér; “temel, asıl, esas” anlamıya kelir; “çocuk iyesi kadın” anlamıya kelmez. “Anayasa, ana fikir, ana anlam, ana kolon, ana yol” vs’deki kibi.
# Fakat “Beniŋ anayın ziyaret etçek män” cümlesideki “ana” kelimesi, “isim” ér; “çocuk iyesi kadın” anlamıya kelir; “beniŋ ana (ögüç, anne)” kelimesi de “äniŋ çocuk ben olan kadın” anlamıya kelir.
# “Anne” kelimesi, “ana” kelimesi bozularak oluşturulmuş kelime ér. “Anne” kelimesi, “Türkçe” grameriye de uymaz (“büyük ünlü uyumu” kuralıya uymaz). Çıt! Kırıldı. Aaah! ☺
# Bu yazı, tılbilimsel ve felsefî içerikli yazı ér; yorumlar da içerir.
# Bu yazı, siyasal ve hukuksal anlamda öneri ve eleştiri içermez.
# Bu yazıda, hatalar var olabilir.
— Konuk Yazar 4 —
