| TÜR |
YAPIM EKİ • TÜRETİM ÖRNEKLERİ |
| FF |
-a, -e ; -(y)a, -(y)e • tık-a–, on-a–
|
| Fİ |
-a, -e ; -(y)a, -(y)e • yar-a, sap-a, öt-e, köl-e
(köl– : baglamak)
|
| İF |
-a, -e ; -(y)a, -(y)e • yaş-a–, boş-a–, kap-a–, tür-e– |
| İİ |
-a, -e ; -(y)a, -(y)e • köz-e (göz-e), ilk-e |
| Fİ |
-/a/cak, -/e/cek ; -(y)/a/cak, -(y)/e/cek • al-acak, ver-ecek
(borç), yak-acak, kiy-ecek, iç-ecek,
ti-(y)ecek, yi-yecek, bekle-yecek
|
| Fİ |
-acan, -ecen • sev-ecen, ev-ecen |
| İİ |
-acık, -ecik • [-/a/cık] • tar-acık (daracık)
|
| Fİ |
-agan, -egen • [-/a/g/an] • kez-egen, ol-agan |
| İF |
-ala, -ele • üst-ele– |
| FF |
-ala, -ele • kev-ele–, kov-ala– |
| Fİ |
-alak, -elek • yat-alak, as-alak, çök-elek |
| Fİ |
-amag, -emeg • [-/a/mag] • aş-amag · [İstanbul Agızı: “-ama,
-eme”]
|
| Fİ |
-amak, -emek • [-/a/mak] • kaç-amak, tut-amak, bas-amak
|
| Fİ |
-an, -en; -(y)an, -(y)en • kır-an, tuy-an, bil-en, bak-an,
çagla-(y)an, tamla-(y)an
|
| İİ |
-ar, -er ; -(ş)ar, -(ş)er • bir-er, üç-er, beş-er, iki-şer,
yedi-şer
|
| Fİ |
-a-sı, -e-si ; -(y)a-sı, -(y)e-si • yıkıl-ası, ol-ası,
ara-(y)ası
|
Fİ
|
-a-sı-ca, -e-si-ce ; -(y)a-sı-ca, -(y)e-si-ce • yıkıl-asıca,
geber-esice
|
| İİ |
-ba, -be • ara-ba, tor-ba
|
Fİ
|
-baç, -beç • [-/b/(a)ç] • kır-baç, tolan-baç, saklan-baç
|
| Fİ |
-ca, -ce • eglen-ce, tüşün-ce, söylen-ce
|
| İİ |
-ca, -ce ; -ça, -çe • kara-ca, çabuk-ça, çocuk-ça, insan-ca,
erkek-çe, kadın-ca · İngiliz-ce, Türk-çe, Arab-ca, İspanyol-ca
|
İİ
|
-cag, -ceg • ben-ceg (ben tarafıdan), Ali-ceg (Ali
tarafıdan)
|
| Fİ |
-cak, -cek ; -çak, -çek • salın-cak, korun-cak, çek-çek
|
| İİ |
-cak, -cek ; -çak, -çek • oyun-cak, kol-cak (kol koyulan veya
kola keçirilen), el-cek (eldiven), ayak-çak (merdiven;
basamak; tokumag tezgahı ayaklıkı) ; kol-çak (bir eldiven tipi),
el-çek (kına yakılmış ele kiyilen eldiven), ayak-cak (ayaklara takıp
yürüyülen çifte sırık) · ev-cek, aile-cek,
köy-cek, var-cak (tüm, bütün, hep, barça)
|
İİ
|
-ca-lık, -ce-lik ; -ça-lık, -çe-lik • ana-calık, baba-calık,
kadın-calık, çocuk-çalık (“-a yakışır ve/veya uyar olmag turumu”)
|
| Fİ |
-cama, -ceme • sürün-ceme |
İİ
|
-ca-z, -ce-z ; -ça-z -çe-z • kız-caz, adam-caz, kadın-caz,
çocuk-çaz [“änä karşı sevgi ve/veya merhamet tuyunulan”] (İstanbul
Agızı’da “-cağız, -ceğiz”) [“+cak+(ı)z” → “+caz”]
|
| İİ |
-cı, -ci, -cu, -cü ; -çı, -çi, -çu, -çü • yol-cu, süt-çü (süt
satıcı), süt-çü inek (bol süt veren inek)
# yol-çu (yol yapımı işini yapan) (?)
|
| İİ |
-cık, -cik, -cuk, -cük ; -çık, -çik, -çuk, -çük • [küçüklük,
hafiflik] tosun-cuk, köpek-çik, kedi-cik,
köy-cük, yavaşça-cık · [sevimlilik, sevgi] yavru-cuk,
kuzu-cuk, anne-cik, ogul-cuk, baba-cık.
# kedi-cik (küçük veya sevimli kedi), sevimli kedi-cik (sevimli
küçük kedi), küçük kedi-cik (küçük sevimli kedi), iri kedi-cik (iri
fakat sevimli kedi).
# “sevgilig ana (sevgi sahibi ana)”, “sevgilig baba (sevgi sahibi
baba)” kibi kullanımlar da olabilir.
|
| İİ |
-cıl, -cil, -cul, -cül ; -çıl, -çil, -çul, -çül • ev-cil,
ölüm-cül, ben-cil, balık-çıl (balık ile beslenen bir kuş türü),
kır-cıl (kırlık yerler seven veya kırlık yerlere mahsus) · balık-cıl
(sık sık balık yiyen veya balık seven), kır-çıl (kırlaşmış, kır
renkli) (kerekli turumlarda, ünsüz uyumu ihlali olmuş)
|
| İİ |
-ç ; -(a)ç, -(e)ç • ana-ç, baba-ç, ata-ç, kır-aç, boz-aç,
bilgi-ç
|
| Fİ |
-ç ; -(a)ç, -(e)ç • tıka-ç, kaldır-aç (kalk-ır-aç), say-aç ;
kül-eç
|
İİ
|
-ç ; -(ı)ç, -(i), -(u)ç, -(ü)ç • ög-üç (togum yapmış tişi,
ana/anne), ata-ç (baba)
(“ög”: kaynak, menşe, köken ; mec. akıl ; mec. ana, anne · “ata”:
büyükbaba ve öncekiler)
|
| İİ |
-çın, -çin, -çun, -çün • hır-çın, balık-çın |
| İF |
-d ; -(a)d, -(e)d • yagı-d–, kut-ad–, kök-ed– [kök-äd–],
köz-ed– [göz-et–]
|
| İF |
-da, -de • fısıl-da–, şırıl-da–, kütür-de–
|
| İİ |
-da, -de ; -ta, -te • yüz-de, köz-de, söz-de |
İİ
|
-dag, -deg • [“ünsüz uyumu”ya uymaz] • Teŋri-deg (ilâh),
ana-dag (ana sayılmış kadın, üvey ana), kardaş-dag (kardaş sayılmış
kişi, üvey kardaş), evlat-dag (evlat kabul etilmiş kişi, üvey evlat),
para-dag (çek), än-däg (öyle), mun-dag (böyle)
[bk. TÜRKÇE212 [20] -dag -deg ; -dın -din -dun -dün”]
|
| İİ |
-da-kı, -de-ki ; -ta-kı, -te-ki • masa-dakı, kök-teki,
kög-deki
|
| İİ |
-dam, -dem, -tam, -tem • er-dem, kün-dem, yön-tem [“yöndem”:
?]
|
| İİ |
-dan, -den ; -tan, -ten • top-tan, su-dan, eski-den |
| İF |
-dar, -der • köz-der– [göster–] |
| İİ |
-daş, deş ; -taş, -teş • arka-daş, kün-deş, yurt-taş,
yol-daş, anlam-daş, yön-deş, ses-teş
|
| Fİ |
-dı, -di, -du, -dü ; -tı, -ti, -tu, -tü • kir-di, türe-di,
uy-du, çık-tı, ver-di
|
| İİ |
-dıç, -diç, -duç, -düç • sag-dıç
|
| Fİ |
-dık, -dik, -duk, -dük ; -tık, -tik, -tuk, -tük •
tanı-dık, bil-dik, at-tık
|
İİ
|
-dır, -dir, -dur, -dür ; -tır, -tir, -tur, -tür • yıllar-dır
(yıllardan beri), aylar-dır, künler-dir, beş saat-tir
|
| İİ |
-dırık, -dirik, -duruk, -dürük • boyun-duruk |
| İİ |
-dız, -diz, -duz, -düz • çuval-dız, kün-düz |
| Fİ |
-g ; -(a)g, -(e)g • başla-g (başlangıç, başlayış), tap-ag
(hürmet, hizmet)
|
| Fİ |
-g ; -(ı)g, -(i)g, -(u)g, -(ü)g • bil-ig (bilgi, hikmet),
biti-g (yazı), açı-g (acı, acımag)
|
FF
|
-ga, -ge ; -ka, -ke • at-ka– (ip/zincir vs ilen “baglamak”),
at-ka-n– (baglanmak), at-ka-(y)ıl– (baglayılmak, kelepçeleyilmek)
|
| Fİ |
-ga, -ge ; -ka, -ke • böl-ge, sömür-ge (sömürülen),
bil-ge (bilgili, bilici, bilir, bilen)
|
| Fİ |
-gaç, -geç • [-/g/(a)ç] • yüz-geç, kıs-gaç, aç-gaç (açkaç)
|
Fİ
|
-gak, -gek • [-/g/(a)k] • iç-gek (vampir,
içkäk “sürekli (kan) içen”), ar-gak (mekik ipliki, atkı,
arkag “sürekli tolaşan”), yul-gak (aydınlık, ışık “anlık
parıltı tügül sürekli aydınlık/ışık”)
|
| Fİ |
-gan, -gen • [-/g/an] • alın-gan, yapış-gan |
| Fİ |
-gı, -gi, -gu, -gü ; -kı, -ki, -ku, -kü • say-gı, bas-kı,
bil-gi ; bıç-kı (testere), kes-ki (bir araç), as-kı.
[“fiilden togan sonuç” veya “fiilin yapan/gerçekleştiren”]
|
İİ
|
-gı, -gi, -gu, -gü • tabgaç-gı (tabgaç-laşmış)
|
| Fİ |
-gı-ç, -gi-ç, -gu-ç, -gü-ç ; -kı-ç, -ki-ç, -ku-ç, -kü-ç •
tal-gıç, bil-giç, başlan-gıç
|
| Fİ |
-gı-n, -gi-n, -gu-n, -gü-n ; -kı-n, -ki-n, -ku-n, -kü-n •
ol-gun, kes-kin, bil-gin, say-gın, bas-kın
|
İİ
|
-gın, -gin, -gun, -gün • [-/g/(ı)n] • at-gın (at topluluku),
kelin-gin (kelin topluluku), el-gin (el topluluku, yabancılar)
(Kerekli turumlarda, küçük ünlü uyumuyun ihlal eter; “atgun,
kelingün, elgün” de olabilir.) · “-n ; -(ı)n, -(i)n, -(u)n, -(ü)n”
biçimi, seyrek kullanılır; “bod-(u)n” kibi.
|
FF
|
-gsa, -gse; (ı)-gsa, -(i)gse -(u)gsa, -(ü)gse • kör-ügse–
(körmek isteki tuymak, körmek istemek)
|
FF
|
-gır, -gir, -gur, -gür • [-/g/ır] • tir-gir– (tiriltmek)
|
İİ
|
-gil • halam-gil, teyzem-gil; Ali-gil, Hasan-gil (kural tışı,
tek tip ek ér)
|
İİ
|
-gil-ler • kedi-giller, köpek-giller, sülün-giller,
bakla-giller (kural tışı, tek tip ek ér)
|
İİ
|
-ı, -i, -u, -ü ; -(s)ı, -(s)i, -(s)u, -(s)ü • bir-i, kim-i
(bazı), iki-si, beş-i, altı-sı
|
| FF |
-ı, -i, -u, -ü ; -(y)ı, -(y)i, -(y)u, -(y)ü • kaz-ı–, sür-ü–
|
| Fİ |
-ı, -i, -u, -ü ; -(y)ı, -(y)i, -(y)u, -(y)ü • yaz-ı, ört-ü,
basıl-ı, yazıl-ı, tola-(y)ı, ula-(y)u
|
| İF |
-ı, -i, -u, -ü ; -(y)ı, -(y)i, -(y)u, -(y)ü • taş-ı–, şak-ı–
[taş– » taş–ı– (FF?)]
|
| Fİ |
-ıcı, -ici, -ucu, -ücü ; -(y)ıcı, -(y)ici, -(y)ucu, -(y)ücü •
al-ıcı, oku-(y)ucu
|
| İİ |
-ıcık, -icik, -ucuk, -ücük • [-/ı/cık] • az-ıcık, bir-icik
|
| Fİ |
-ıcık, -icik, -ucuk, -ücük • [-ı-cık] • kül-ücük (gül-ücük),
öp-ücük
|
| FF |
-ıl, -il, -ul, -ül ; -(y)ıl, -(y)il, -(y)ul, -(y)ül • [“y”li
biçim Türkçe-21] • tur-ul–, kit-il–, bekle-(y)il–,
sakla-(y)ıl–, at-ıl–, aç-ıl–, ata-(y)ıl–
|
| Fİ |
-ış, -iş, -uş, -üş ; -(y)ış, -(y)iş, -(y)uş, -(y)üş • al-ış,
ver-iş, bil-me-(y)iş, yürü-(y)üş
|
| FF |
-k • kır-k–, sar-k– |
| İİ |
-k ; -(a)k, -(e)k • orta-k, sol-ak, baş-ak |
| İİ |
-k ; -(ı)k, -(i)k, -(u)k, -(ü)k • top-uk |
| FF |
-k ; -(ı)k, -(i)k, -(u)k, -(ü)k • kön-ük– (tamamen yanmak),
kör-ük– (gör-ük–)
# “kön–”: yanmak.
|
| İF |
-k ; -(ı)k, -(i)k, -(u)k, -(ü)k • aç-ık– (acıkmak), köz-ük–
(gözükmek), bir-ik–
|
| Fİ |
-k; -(a)k, -(e)k • er-ek, tön-ek, tur-ak · başla-k [“başlamak
yeri, başlamak noktası” Türkçe-21]
|
| Fİ |
-k; -(ı)k, -(i)k, -(u)k, -(ü)k • buna-k, çürü-k, aç-ık |
| İİ |
-ka, -ke • baş-ka |
FF
|
-kan, -ken • kıs-kan–
|
| İİ |
-kan, -ken • baş-kan, Täŋri-kän · [t(ä)ŋrikän “ilâhî, hazretleri” (täŋri “Tanrı”)
ETG prg.48]
|
| İİ |
-kı, -ki, -ku, -kü • şimdi-ki, karşı-kı, dün-kü, öte-ki
|
| İİ |
-kıl, -kil, -kul, -kül • iç-kil [“iş-kil” mi?] |
| FF |
-kın, -kin, -kun, -kün • yut-kun– |
| İF |
-kır, -kir, -kur, -kür • hay-kır–, kış-kır–, tü-kür– |
| FF |
-kla, -kle ; -(a)kla, -(e)kle ; -(ı)kla, -(i)kle, -(u)kla, -(ü)kle
• sürü-kle–, tart-akla–, say-(ı)kla–
|
| FF |
-ksa, -kse; -(a)ksa, -(e)kse • tur-aksa– |
| FF |
-ksa, -kse; -(ı)ksa, -(i)kse, -(u)ksa, -(ü)kse • kan-ıksa–
|
| FF |
-l ; -(a)l, -(e)l • çök-el– |
| Fİ |
-l ; -(a)l, -(e)l • çat-al, tük-el ·
[tükäl “bütün, hep” ; tükä– “tükenmek”]
|
| Fİ |
-l ; -(ı)l, -(i)l, -(u)l, -(ü)l • ışı-l, kıs-ıl (bogaz,
vadi)
|
| İF |
-l ; -(a)l, -(e)l • ince-l–, kısa-l–, sivri-l–, turu-l–,
az-al–, çok-al– (çoğ-al–), kör-el–, yön-el–
|
| İİ |
-l ; -(a)l, -(e)l • toga-l, ilk-el, kültür-el, ulus-al |
| İİ |
-l ; -(ı)l, -(i)l, -(u)l, -(ü)l • tek-il, buz-ul, yaş-ıl
(yeşil)
|
| İF |
-la, -le • baş-la–, el-le–, su-la–, kış-la–, tiş-le–
|
| İİ |
-la, -le • kış-la, tuz-la [Kural tışı veya istisna kullanım
ér.]
|
İİ
|
-la-g, -le-g • kış-lag, tuz-lag
|
| İİ |
-la-k, -le-k • su-lak, kış-lak, yaz-lak, tiş-lek |
| İF |
-la-n, -le-n • ev-len–, para-lan–, bulut-lan–
|
| İF |
-la-ş, -le-ş • çabuk-laş–, başka-laş– |
| İF |
-la-t, -le-t • aydın-lat–, kir-let–
|
| İİ |
-lı, -li, -lu, -lü • [bir arada olmag, bir arada bulunmag] •
at-lı (äniŋ yanda at var; ata binmiş, süvari),
at-lı araba, atlı asker, bahçe-li, bahçe-li ev, boya-lı,
eş-li, eş-li oyun, eş-li spor, ev-li (ev ile birlikte;
mec. nikâhlanmış), ev-li bahçe (äniŋ içte ev var bahçe), iri-li
ufak-lı, kilit-li.
|
İİ
|
-lıg, -lig, -lug, -lüg • [sahiblik, iyelik] • at-lıg (at
sahibi), bisiklet-lig, eş-lig (eş sahibi, äniŋ eş var),
ev-lig (ev sahibi, äniŋ ev var), yol-lıg
(yol-yöndem-prensib sahibi, usül bilir, usta, mahir), yol-lug (yaşayış
yolu etinmiş, äniŋ yol-baht açık, kutlu, mesut), bilig-lig
(bilinç/şuur/olgun bilgi sahibi).
# Kerekli turumlarda, tüm yapım ekleri, “küçük ünlü uyumu”yun ihlal
etebilir; “yollug, yollıg” kibi.
|
| İİ |
-lık, -lik, -luk, -lük
• [...için yer/şey] • agaç-lık (agaçlar olan yer), aş-lık (yemek
bişirilen yer, mutfak, aşhane), at-lık (at barındırılan yer; atlar
yaşar bölge), aygır-lık (at üretim çiftliki, hara), eşek-lik (eşek
barınakı), inek-lik (ahır), kış-lık (kışın kiyilen kiysi,
kış mevsimideki yer), köpek-lik (köpek barınakı), odun-luk (odun
koyulan yer, odun deposu), satış-lık (satış yapılan yer,
ticarethane).
• [...olmag turumu] • acemi-lik, akraba-lık, ana-lık, arkadaş-lık,
baba-lık, bilinçli-lik, bilinçsiz-lik, çoban-lık, hizmetçi-lik,
körgülü-lük, körgüsüz-lük, ögrenci-lik, ögretmen-lik, profesyonel-lik,
satı-lık (satışa çıkarılmış olan), şoför-lük, yad-lık
(yabancı olmag turumu), yakın-lık.
# bak: “-ca-lık, -ce-lik”, “-sı-lık, -si-lik, -su-luk, -sü-lük”,
“-dag, -deg”, Not-1
|
| Fİ |
-m ; -(a)m, -(e)m • tut-am, bur-am |
| İİ |
-m ; -(ı)m, -(i)m, -(u)m, -(ü)m • toplu-m, ışın-ım |
| Fİ |
-m ; -(ı)m, -(i)m, -(u)m, -(ü)m • közle-m, sat-ım, uçur-um
|
| FF |
-ma, -me (fiillerde olumsuzluk eki) • yap-ma–, kit-me–,
kız-ma–
|
| Fİ |
-maca, -mece • [-mag+ca → -maca] • bul-maca, at-maca
|
Fİ
|
-maç, -meç • [-/m/(a)ç] • al-maç
|
| Fİ |
-maç, -meç • [-mak-(ı)ç → -maç] • yırt-maç, bula-maç
|
| Fİ |
-mag, -meg • kavur-mag, tök-meg, süz-meg, kabart-mag ·
[İstanbul Agızı: “-ma, -me”]
|
| Fİ |
-mak, -mek • çak-mak (alet), ye-mek (gıda), ek-mek (gıda);
yürü-mek, koş-mak (fiil, eylem)
|
| Fİ |
-mak-sız-ın, -mek-siz-in • tur-maksızın |
| İİ |
-man, -men • [-/m/(a)n] • koca-man, köle-men
|
| Fİ |
-man, -men • [-/m/an] • koca-man, az-man, seç-men,
ögret-men
[ögret-en, ögret-/g/en, ögret-/m/en]
|
| FF |
-maş, -meş • [“-/m/(a)ş” veya “-/m/(ı)ş → -/m/(a)ş”] •
sar-maş–, kar-maş–
|
| Fİ |
-ma-z, -me-z • çık-maz, tüken-mez |
| Fİ |
-mbaç, -mbeç • [-/m/baç] • tola-mbaç, sakla-mbaç
|
| Fİ |
-mık, -mik, -muk, -mük • [-/m/(ı)k] • kıy-mık, kus-muk,
at-mık
|
| Fİ |
-mır, -mir, -mur, -mür • [-/m/(u)r] • yag-mur, al-mır (hırs,
tamah)
|
| Fİ |
-mış, -miş, -muş, -müş • susa-mış, oku-muş |
| FF |
-msa, -mse ; -(ı)msa, -(i)mse, -(u)msa, -(ü)mse • kül-ümse–,
çek-imse–
|
| İF |
-msa, -mse ; -(ı)msa, -(i)mse, -(u)msa, -(ü)mse • iyi-mse–,
kötü-mse–, az-ımsa–, ben-imse–
|
| Fİ |
-msa-r -mse-r ; -(ı)msar -(i)mser, -(u)msar, -(ü)mser •
çek-imser [“çek–(i)n–se–r” mi?]
|
FF
|
-msı, -msi, -msu, -msü ; -(ı)msı, -(i)msi, -(u)msu, -(ü)msü •
kıl-ımsı– (bi şeye bi şey yapar kibi tavranmak), kıl-ımsı-n– (bi
eylemin yapar kibi tavranmak), begi-msi-n– (beg kibi tavranmak, beg
émiş kibi tavranmak) [“beg+i–”: bey olmak, bey konumuda bulunmak]
|
| İİ |
-msı, -msi, -msu, -msü ; -(ı)msı, -(i)msi, -(u)msu, -(ü)msü •
acıg-ımsı, ekşi-msi, yeşil-imsi, kadın-ımsı, erkek-imsi,
beg-imsi [“-sıg, -sig, -sug, -süg” ile anlamdaş ek ér.]
|
| İİ |
-n ; -(a)n, -(e)n • er-en, kız-an |
| Fİ |
-n; -(a)n, -(e)n • tala-n, tüz-en |
| FF |
-n ; -(ı)n, -(i)n, -(u)n, -(ü)n • tıka-n–, kez-in–, sev-in–
|
| İİ |
-n ; -(ı)n, -(i)n, -(u)n, -(ü)n • karşı-n, yaya-n; yaz-ın,
küz-ün, ilk-in
|
| Fİ |
-n ; -(ı)n, -(i)n, -(u)n, -(ü)n • ak-ın, ek-in, say-ın |
İF
|
-n ; -(ı)n, -(i)n, -(u)n, -(ü)n • tüş-ün– [düş+ün–]
|
| Fİ |
-nak, -nek ; -(a)nak, -(e)nek • öde-nek, kel-enek |
| Fİ |
-nak, -nek ; -(ı)nak, -(i)nek, -(u)nak, -(ü)nek • yıg-ınak
|
| İİ |
-nca, -nce ; -(?)nca • orta-nca ; o-nca, bu-nca, şu-nca
|
| Fİ |
-nca, -nce ; -(a)nca, -(e)nce • söyle-nce, ol-anca |
| İİ |
-ncı, -nci, -ncu, -ncü ; -(ı)ncı, -(i)nci, -(u)ncu, -(ü)ncü •
iki-nci, altı-ncı, bir-inci, kaç-ıncı, son-uncu
|
| Fİ |
-nç ; -(ı)nç, -(i)nç, -(u)nç, -(ü)nç • iste-nç, kül-ünç,
kork-unç
# “n” ile biten tabanlarda “-ç”; kazan-ç, ınan-ç.
|
| İİ |
-ŋ ; -(a)ŋ, -(e)ŋ • ne-ŋ (herhängi, “näŋ buŋug yok”),
ayanç-aŋ (saygıdeğer, hürmete layık; ETG s.263), ne-(m)eŋ (nesne,
obje, olgu, şey) [“ne-(m)eŋ”, Türkçe-21 türetimi ér]
|
| FF |
-p • ser-p–, kır-p– |
Fİ
|
-pa, -pe • ar-pa (at ile birlikte at yemi olarak
tolanan/tolaşan), (“ar–”: tolanmak ; kandırmak)
|
| Fİ |
-pak, -pek • kay-pak |
İF
|
-pı, -pi, -pu, -pü • yel-pi– (yellemek, yelpazelemek),
yel-pi-gü (yelpaze) [yilpi–, yilpigü]
|
| İF |
-r ; -(a)r, -(e)r • teli-r–, kara-r–, yaş-ar–, ak-ar–
(ağ-ar-mak), mor-ar–, baş-ar–
|
| Fİ |
-r ; -(a)r, -(e)r ; -(ı)r, -(i)r, -(u)r, -(ü)r • yürü-r,
kit-er, kel-ir [Fİ olarak kullanılmış keniş zaman eki]
|
| İF |
-r ; -(ı)r, -(i)r, -(u)r, -(ü)r • üf-ür–, köp-ür– [“köp”:
çok]
|
| İİ |
-r • özgü-r [veya “öz+gür” mü?]
|
| İİ |
-ra, -re • son-ra, o-ra, bu-ra, ne-re, tış-ra, iç-re
|
| İF |
-ra, -re • yeg-re–
|
| İİ |
-ra-k, -re-k • yeg-rek, az-rak-ça
|
| İİ |
-rga, -rge ; -(a)rga, -(e)rge • yön-erge |
| Fİ |
-rga, -rge ; -(ı)rga, -(i)rge -(u)rga, -(ü)rge • çek-irge
|
| İF |
-rga, -rge ; -(ı)rga, -(i)rge -(u)rga, -(ü)rge • yad-ırga–,
alp-ırga–n– (alp-ırka–n–)
|
| İİ |
-rga, -rge ; -(ı)rga, -(i)rge -(u)rga, -(ü)rge • kab-urga
|
| Fİ |
-rı, -ri, -ru, -rü • yum-ru, san-rı
|
| İF |
-sa, -se • su-sa–, kanık-sa–, garip-se– |
| Fİ |
-sak, -sek • [-/s/(a)k] • tut-sak |
| İİ |
-sa-k, -se-k • su-sak
|
| Fİ |
-sal, -sel • [-/s/(a)l] • uy-sal, kör-sel (görsel) |
| İİ |
-sal, -sel • [-/s/(a)l] • kum-sal, bölge-sel, körmez-sel
[Türkçe-21 türetimi]
|
| Fİ |
-sı, -si, -su, -sü • yat-sı, sin-si, tüt-sü |
İF
|
-sı, -si, -su, -sü • yan-sı–, yük-sü-n–, yad-sı–
|
| İİ |
-sıg, -sig, -sug, -süg • çocuk-sug, kadın-sıg, erkek-sig,
çöl-süg, beg-sig, acıg-sıg
# İstanbul Agızı: “-sı, -si, -su, -sü”. Yanya bak: “-msı, -msi,
-msu, -msü”.
|
| İİ |
-sıl, -sil, -sul, -sül • [-(s)(ı)l] • yok-sul, var-sıl |
İİ
|
-sı-lık, -si-lik, -su-luk, -sü-lük • kadın-sılık,
erkek-silik, çocuk-suluk.
# eşek-silik (anlayışsız ve kaba olmag turumu), inek-silik (zor
anlamag turumu), katır-sılık (inatçı ve huysuz olmag turumu),
köpek-silik (köpek kibi saldırgan veya yaltak olmag turumu),
odun-suluk (kaba ve anlayışsız olmag turumu), yad-sılık
(yabancı kibi olmag turumu) [bk. Not-2]
|
İF
|
-sıra, -sire, -sura, -süre • su-sura– (susuz kalmak, susamak),
il-sire– (ilsiz kalmak).
# “il+siz+e–” → “il+sir+e–” mi?
|
| İİ |
-sız, -siz, -suz, -süz • içki-siz, su-suz, körgü-süz,
bilgi-siz, bilig-siz (bilinçsiz, şuursuz, bilgisiz).
|
| İİ |
-sız-ca, -siz-ce, -suz-ca, -süz-ce • an-sızca, zaman-sızca,
becerik-sizce, beyin-sizce
|
| İİ |
-sız-ın, -siz-in, -suz-un, -süz-ün • an-sızın,
beklemek-sizin
|
| İF |
-ş ; -(a)ş, -(e)ş • yan-aş– |
| FF |
-ş ; -(ı)ş, -(i)ş, -(u)ş, -(ü)ş • sözle-ş–, tanı-ş–, kör-üş–,
kok-uş–
|
| İİ |
-şın, -şin, -şun, şün • sarı-şın |
| FF |
-t • sür-t– |
| İİ |
-t ; -(a)t, -(e)t • ölçü-t, köl-et |
| Fİ |
-t ; -(ı)t, -(i)t, -(u)t, -(ü)t • taşı-t, ayır-t, tanı-t,
ög-üt, keç-it
|
| İİ |
-t ; -(ı)t, -(i)t, -(u)t, -(ü)t • yaş-ıt, eş-it |
| FF |
-t ; -(ı)t, -(i)t, -(u)t, -(ü)t • ak-ıt– ; ay-ıt– (» ey-it–)
|
| Fİ |
-tı, -ti, -tu, -tü • sallan-tı, tiksin-ti, karar-tı,
togrul-tu
|
| İİ |
-tı, -ti, -tu, -tü • parıl-tı, gürül-tü, kütür-tü |
| Fİ |
-v ; -(a)v, -(e)v • sına-v, söyle-v, türe-v, öde-v, işle-v,
kör-ev
|
| Fİ |
-van, -ven • yay-van |
| Fİ |
-y ; -(a)y, -(e)y • ol-ay, tik-ey, yat-ay |
| İİ |
-y ; -(a)y, -(e)y • orta-y (açı ortay), ad-ay, kün-ey |
| İİ |
-z ; -(a)z -(e)z • ay-az |
| İİ |
-z ; -(ı)z -(i)z -(u)z -(ü)z • iki-z, yedi-z, üç-üz, beş-iz,
top-uz
|
